Te arotake, te whakarerekē rānei i tō tarahiti
Review or change a trust

Me auau te arotake i ngā tarahiti hei whakarite kei te mahi e ai ki te whakatau tarahiti, ka mutu he tiketike te mahi a ngā kaitiaki. E tūtohu ana mātou kia whakaotihia e koe he arotake i ia toru tau, i te mea ka puta tētahi kitenga hira mō te āhua o te whakahaere i te tarahiti me te tautuhi i ngā wāhi hei whakapai ake. Ina tukuna e koe he tono, me whakauru e koe ngā mōhiohio mō te tarahiti me ngā kaitiaki. Ka arotakengia e te Kooti:

• ngā whakahaere o ia rā o te tarahiti
• ngā whakahaere pūtea o te tarahiti
• ngā tuhinga o te tarahiti, me
• ngā ture o te tarahiti.

Mēnā kei te tika ngā mea katoa, ka whakaūngia te arotake me te whakaae tahi mō te wā o te arotake whai ake.
Mēnā he māharahara ō te Kooti, ka tono pea te Kaiwhakawā mō ētahi mōhiohio anō mō ngā mahi me ngā whakatau kua oti. Ka karangahia pea e ia he hui mā ngā rangatira whenua, mēnā e hiahiatia ana, ka whakakapihia, ka pōtihia rānei ngā kaitiaki.

Tono tuihono

Tikiake i te puka tono

Ka āhei ngā kaipānga o tētahi tarahiti te tono kia whakamutua tētahi wāhanga (ka whakamanatia anō ētahi pānga ki ngā rangatira whenua me ngā uri), te katoa rānei o rānei o tētahi tarahiti (ka whakamanatia anō ngā pānga katoa, whenua rānei ki ngā rangatira whenua me ngā uri).

Hei whakamutu i tētahi tarahiti, me whai tautoko koe mai i te nuinga o ngā kaipānga. I tō tono me whakauru ki roto:

• ngā whakaae ā-tuhi a ngā kaitiaki
• ngā whakaae ā-tuhi a ngā kaipānga
• ngā taunakitanga o ngā hui i tika te pānui, i whakahaerehia hei whakamutu i te tarahiti, me
• tētahi rārangi o ngā whenua ka tangohia mai i te tarahiti, ā, nō wai ngā hea ka whakawhitia

Mēnā ka tono koe kia whakamua tētahi tarahiti i whakatūria i raro i te wāhanga 132(6) o Te Ture Whenua Māori (ngā whenua Māori tuku iho e whakahaerehia ana e tētahi atu tarahiti whenua Māori), me mātua whakataka te whenua ki raro i tētahi atu tarahiti. Ka puritia e tēnei tarahiti te whenua mō ngā rangatira whenua whai pānga, te hapū, iwi rānei, te tarahiti Whenua Tōpū rānei.

Tono tuihono

Tikiake i te puka tono

Me mātua whakahaere ngā kaitiaki i ngā whenua, ngā pānga rānei e ai ki ngā ture o te whakatau tarahiti.

Hei kaitiaki, kaipānga rānei, ka āhei koe ki te tono kia huria ngā ture o tō tarahiti hei whakatepe, whakaroa, whakamārama rānei i ngā mana me ngā kawenga e whakahaerehia ai te tarahiti.

Hei tono kia huria ngā ture o tō tarahiti, me whakauru e koe:

• tētahi rārangi o ngā huringa e marohitia ana
• ngā taunakitanga o ngā hui i karangahia hei whiriwhiri i ngā huringa e marohitia ana, me
• ngā taunakitanga hei whakaatu i te rawaka o ngā tautoko mō ngā huringa e marohitia ana.

Tono tuihono

Tikiake i te puka tono

Me mātua whakahaere ngā kaitiaki i ngā whenua, ngā pānga rānei e ai ki ngā ture o te whakatau tarahiti.

Hei kaitiaki, kaipānga rānei, ka āhei koe ki te tono kia huria ngā ture o tō tarahiti hei whakatepe, whakaroa, whakamārama rānei i ngā mana me ngā kawenga e whakahaerehia ai te tarahiti.

Hei tono kia huria ngā ture o tō tarahiti, me whakauru e koe:

• tētahi rārangi o ngā huringa e marohitia ana
• ngā taunakitanga o ngā hui i karangahia hei whiriwhiri i ngā huringa e marohitia ana, me
• ngā taunakitanga hei whakaatu i te rawaka o ngā tautoko mō ngā huringa e marohitia ana.

Tono tuihono

Tikiake i te puka tono

Ko te mahi tuatahi he whakatau i ngā māharahara e pā ana ki ngā kaitiaki he kōrero ki a rātou me te matapaki i ngā raru. Kei roto tēnei hātepe i te whakatau tarahiti.

Ka taea e koe te tuku tētahi tono hei whakaū ngā herenga o ngā kaitiaki mēnā kāore e taea e koe te whakatau ngā raru me rātou, ā, ki ōu whakaaro he tino taumaha ngā pānga o ngā mahi a ngā kaitiaki ki te tarahiti. Engari i mua i te mahi i tēnei, e tūtohu ana mātou kia whai tohutohu ture motuhake koe.

Community Law – Ngā āwhina ture koreutu

I tō tono, me whakarato e koe ngā taunakitanga e takahi ana ngā kaitiaki i tā rātou whakatau tarahiti. Mēnā ka kitea e te kaiwhakawā kei reira ngā taunakitanga hei kōkiri whakamua, ka whakahaua pea e ia kia tuku pūrongo ngā kaitiaki, me tae rānei ki te kooti kia uiuitia.

Tono tuihono

Tikiake i te puka tono

Ka taea e koe te tāpiri, whakaiti, whakakapi rānei i ngā kaitiaki ahakoa he aha te wā.

Me whakarato e koe:

• ngā taunakitanga o ngā hui i whakahaerehia (me te pānui) mō te tāpiri, whakaiti, whakakapi rānei i ngā kaitiaki me ngā meneti o te hui
• ngā rihainatanga (mēnā i rihaina) a ngā kaitiaki
• nga taunakitanga i mate tētahi kaitiaki, ētahi rānei

Me whakaoti anō e te hunga kei te uru hei kaitiaki tētahi puka whakaae kaitiaki e tohu ana kei te whakaae rātou ki te uru hei kaitiaki.

Tono tuihono

Tikiake i te puka tono

Tikiake i te puka whakaae kaitiaki

Ka taea te whakawātea ngā kaitiaki mō ngā tūmomo pūtake.

Kei reira ētahi āhuatanga ake e aukati ana pea i te mahi tōtika a tētahi kaitiaki, hei tauira:

• i whakaharaina te kaitiaki mō tētahi taihara tinihanga
• kāore i te mōhio kei hea ia me ōna mōhiohio whakapā, tērā rānei
• e aukatia ana te kaitiaki i raro i te ture ki te noho hei tumuaki/kaihāpai rānei, te whakauru rānei ki ngā whakahaere o te kamupene, tētahi rōpū manatōpū/manatōpūkore i raro i te Companies Act 1993, Financial Markets Conduct Act 2013, te Takeovers Act 1993 rānei.

I raro i te Protection of Personal and Property Rights Act 1988, ka taea te whakawātea ngā kaitiaki mēnā kua kore e taea e rātou te whakatutuki ā rātou mahi, ā:

• kei raro i tētahi whakatau e tohu ana i tētahi kaiwhakahaere i raro i te wāhanga 31, tērā rānei
• he kaporeihana kaitiaki e whakahaere ana i ngā rawa a te kaitiaki i raro i te wāhanga 32, 33 rānei.

Ka taea ano te whakawātea te kaitiaki mēnā:

• ka rite tonu tana whakahē, ka hē tonu rānei ana mahi hei kaitiaki
• ka pekerapu
• he kaitiaki rangatōpū kei raro i tētahi āhuatanga pēkerapu, tērā rānei
• kua kore e tika ki te noho i te tūranga kaitiaki nā ana mahi, āhuatanga rānei.

Mēnā ka hiahia koe ki te whakawātea i tētahi kaitiaki, me whakarato e koe:

• ngā taunakitanga o ngā hui ka karangahia hei whakawātea kaitiaki me te hunga i tae ake me ngā meneti, me
• ngā taipitopito o te kaitiaki, ngā kaitiaki rānei me whakawātea me ngā pūtake.

Tono tuihono

Tikiake i te puka tono